W 1956 r. zaczynaliśmy jako prywatna grupa zapaleńców w małej, zrujnowanej salce, z „pożyczaną” orkiestrą i śpiewakami, a teraz wystawiamy spektakle w supernowoczesnym wnętrzu. Każda generacja artystów wniosła do opery swoją wrażliwość, estetykę, odkrywczość i intelekt.

Opera na Zamku jest teatrem pełnym radosnych, kreatywnych ludzi. Mamy to w DNA, odziedziczyliśmy miłość do teatru i pasję po odważnych poprzednikach, którzy go tworzyli.

Jacek Jekiel
Dyrektor Opery na Zamku w Szczecinie

Publikacja U źródeł szczecińskiej sceny muzycznej. Protokoły posiedzeń Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego (1956-1958) pod redakcją Jacka Jekiela i Krzysztofa Kowalczyka, powstała przy współpracy Opery na Zamku i Archiwum Państwowego w Szczecinie z okazji jubileuszu 65-lecia teatru muzycznego w Szczecinie.

W 1956 r. narodził się w Szczecinie teatr muzyczny – dzisiejsza Opera na Zamku. Impuls do powstania zawodowej sceny muzycznej dała garstka ludzi, której przyświecała wspólna idea, pasja i zamiłowanie do sztuki operowej. Z zebrań miłośników, w których uczestniczyło wiele kluczowych postaci szczecińskiej kultury tego okresu, zachowały się protokoły, wydane w niniejszej publikacji wraz z historycznym opracowaniem oraz bogatą ikonografią. Publikacja traktuje o początkach Operetki Szczecińskiej i pierwszych latach jej działalności. Jest ukłonem w stronę założycieli Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego.

Zachęcamy do lektury. Plik do pobrania na dole strony.

Historia szczecińskiej opery

Po 1945 r. w zrujnowanym Szczecinie przez ponad 10 lat nie odbywały się spektakle operowe i operetkowe. Teatr Miejski uszkodzony w czasie wojny nie doczekał się odbudowy, w 1954 r. podjęto decyzję o jego rozbiórce.
Dopiero w 1956 r. z inicjatywy aktora i śpiewaka Jacka Nieżychowskiego oraz wiceprzewodniczącego Wojewódzkiej Rady Narodowej Romana Szechtera powołano do życia Towarzystwo Miłośników Teatru Muzycznego. W październiku tego roku powstał pierwszy w powojennym Szczecinie zawodowy teatr muzyczny pod nazwą Operetka Szczecińska Towarzystwa Miłośników Teatru Muzycznego. Pierwszym dyrektorem nowej instytucji został Jacek Nieżychowski. 25 stycznia 1957 r. w Domu Kultury Zjednoczenia Budownictwa Miejskiego przy ul. Bohaterów Warszawy odbyła się pierwsza premiera – operetka Kraina uśmiechu F. Lehára z udziałem solistów Operetki Gliwickiej oraz muzyków filharmonii szczecińskiej. W spektaklu debiutowała Irena Brodzińska, późniejsza gwiazda szczecińskiej sceny operetkowej. Reżyserem spektaklu był Edmund Wayda, także solista i aktor. Na potrzeby sceniczne zaadoptowano wkrótce dawną salę gimnastyczną komendy milicji przy ul. Potulickiej 1. 31 grudnia 1957 r. odbyła się tu premiera operetki Cnotliwa Zuzanna J. Gilberta. Tymczasowa, jak pierwotnie zakładano, siedziba stała się miejscem spotkań artystów z publicznością na kolejne 20 lat. W 1958 r. operetka szczecińska przyjęła nazwę Państwowego Teatru Muzycznego w Szczecinie. Oprócz popularnych i znanych dzieł tzw. „żelaznego repertuaru” szczeciński Teatr Muzyczny przybliżał publiczności utwory mniej znane, jak m.in. rzadko wystawianą śpiewogrę Karola Kurpińskiego Leśniczy z Kozienickiej Puszczy oraz singspiel Mozarta Dyrektor teatru z 1967 r. Grano też spektakle baletowe. Pierwszym spektaklem w pełni baletowym była Coppelia L. Delibes’a wystawiona na scenie opery w 1963 r.

Teatr Muzyczny w Szczecinie brał udział w produkcjach telewizyjnych. 29 grudnia 1972 przy ul. Potulickiej 1 odbyła się premiera operetki Aniuta J. Milutina, która wkrótce z udziałem szczecińskich artystów zyskała adaptację telewizyjną, wyemitowaną w telewizji ogólnopolskiej.

W 1971 r. dyrektorem szczecińskiej opery został Tadeusz Bursztynowicz, którego staraniami teatr został przeniesiony do nowej siedziby – południowego skrzydła wyremontowanego Zamku Książąt Pomorskich. W teatrze na Potulickiej w ciągu dwóch dekad działalności odbyło się 71 premier, zagrano 5500 przedstawień, w których uczestniczyło ponad 3 mln widzów. Na scenie występowały takie gwiazdy jak Irena Brodzińska, Ryszard Karczykowski, Maria Popławska, Krystyna Demska, Monika Myszkowska, Ewa Rossa-Gowor, Henryk Walentynowicz i wielu innych. Największą popularnością cieszyły się spektakle: Baron Cygański, My Fair Lady, Zemsta nietoperza, Kraina uśmiechu, czy Życie paryskie. Otwarcie nowej siedziby na zamku 13 kwietnia 1978 r. uświetniła premiera śpiewogry L. Schillera Kulig. Wkrótce repertuar został poszerzony o sztukę operową, musicale, a także przedstawienia dla dzieci i wydarzenia plenerowe odbywające się na dziedzińcu zamkowym. W 1987 r. szczeciński Teatr Muzyczny po raz kolejny przyjął nową nazwę – Opera i Operetka w Szczecinie. 1 stycznia 1999 r. instytucja została przejęta przez Samorząd Województwa Zachodniopomorskiego. Od roku 2000 oficjalna nazwa teatru brzmi: Opera na Zamku w Szczecinie. W 1994 r. na dziedzińcu zamkowym odbył się I Wielki Turniej Tenorów – jedno z najważniejszych wydarzeń każdego sezonu artystycznego. Corocznie, od 2002 r. w klimatycznej atmosferze Cmentarza Centralnego odbywa się koncert poświęcony Tym, którzy nie powrócili z morza…, zaś od 2016 r. koncert Sierpniowe Przełomy na dachu Centrum Dialogu Przełomy, dedykowany uczestnikom szczecińskich strajków. W latach 2010-2015 przeprowadzono przebudowę Opery na Zamku zmierzającą do unowocześnienia teatru i zapewnienia mu optymalnej funkcjonalności.

Od 2011 r. tymczasowa siedziba instytucji znajdowała się w specjalnie w tym celu wybudowanej hali (Hala Opery) przy ul. Energetyków. 20 listopada 2015 r. wyremontowana siedziba na zamku oddana została do użytku. Nowemu Otwarciu towarzyszyła uroczysta gala oraz premiera opery G. Verdiego Bal maskowy.
Obecnie Opera na Zamku w Szczecinie posiada jedną z najnowocześniejszych scen w Europie. Jest to również jedyny w Polsce teatr mieszczący się w zabytkowym zamku. Opera posiada 3 sceny, widownia sali głównej liczy ponad 500 miejsc. Sala Kameralna im. Jacka Nieżychowskiego mieści 120 osób, a Galeria O., pełniąca również funkcję wystawienniczą – 200 osób.

Profil repertuarowy Opery początkowo ograniczał się do pozycji operetkowych i wodewilowych, by z czasem poszerzyć zakres o pełnospektaklowe dzieła operowe i baletowe. Historia szczecińskiej opery to realizacja ponad 200 premier z bardzo zróżnicowanego repertuaru. W ostatnim dziesięcioleciu opera zrealizowała kilkadziesiąt spektakli premierowych prezentując zarówno bogaty repertuar operowy, baletowy, jak również pielęgnując, zakorzenione wśród szczecińskiej publiczności, upodobania operetkowe i musicalowe. Opera na Zamku jest jedynym teatrem operowym, który posiada w repertuarze wszystkie opery Stanisława Moniuszki.
Ofertę teatru wzbogacają opery kameralne, wśród których Dokręcanie śruby (The Turn of the Screw) B. Brittena otrzymało w 2016 r. Teatralną Nagrodę Muzyczną im. J. Kiepury za najlepszy spektakl w Polsce.
W 2022 r. Opera na Zamku obchodziła jubileusz 65-lecia.

Zachęcamy do odwiedzenia Archiwum premier, gdzie znajdują się galerie zdjęć oraz informacje o spektaklach wystawianych na deskach teatru od 1957 r.